Historie
Er zijn in de geschiedenis een aantal keren pogingen gedaan om het inzicht van tijdrot te vangen of te omschrijven.
De socialen
Zo hebben verschillende socialistische stromingen door de eeuwen heen blijk gegeven van een sluimerend inzicht in gevolgen van tijdrot. De wederdopers uit de middeleeuwen wilden bijvoorbeeld de afschaffing van de kerk, wat in die tijd een grootschalige verrotter van tijd was. Mensen moesten in de tijd veel tijd verdoen aan kerkbezoek en leveren van goederen aan geestelijken. Ook de socialisten ten tijde van de industrialisatie gaven blijk van een besef dat er ergens tijd werd verspild. Vanuit het rottend-tijd perspectief was de strijd om de acht-urige werkdag niet zozeer een strijd voor meer rechtvaardigheid als wel voor minder verspilling van tijd in de tredmolen van bedrijvigheid die net zo goed door machines kon worden uitgevoerd. de tragiek van de socialistische beweging is natuurlijk dat zij vergat dat het streven naar minder tijdrot uiteindelijk tot een afschaffing van de arbeid zou moeten leiden. De nadruk op een leefwaardig bestaan middels loon voor werk vertroebelde het uitzicht op het einddoel.
De naam van de socialistische partij in Nederland, het potsierlijke Partij van de Arbeid, belichaamde al dat deze partij nooit in staat zou zijn om tot het ultieme doel, de afschaffing van arbeid, zou kunnen nastreven of zelfs maar zou kunnen inzien dat dit doel het nastreven waard was.
De productiviteit cultus
Uit een andere hoek is er ook geknabbeld aan de mogelijkheid om inzicht te hebben in het begrip. Al sinds mensenheugenis trachten biologische wezens zo doelmatig mogelijk in hun energievoorziening te voldoen. De meeuw zal een paar keer een poging doen om een meerkoet van een stuk rotte vis weg te jagen, omdat de meeuw weet dat de consumptie van het stuk rotte vis zal betekenen dat de komende twee dagen de hongerklop buiten de deur zal blijven.
Zo heeft de mensheid steeds getracht met minder arbeid meer opbrengst te krijgen. Moderne economen noemen dat productiviteit. Als je met heel weinig werk heel veel opbrengst heb, ben je volgens die definitie zeer productief. Vanuit dat gezichtspunt zijn de speculanten in WallStreet uiterst productief: door zeer weinig werk krijgen zij zeer veel waarde in hun bezit.
Eind negentiende eeuw kreeg de productiviteitscultus een enorme impuls door het ontstaan van machines die beter in staat waren arbeid door mensen te vervangen. Allerlei agrarische machines, die mensenwerk vervingen, ambachtelijke machines die het maken van kleding, schoeisel, gereedschappen gingen doen in plaats van ambachtslieden, leidden tot een enorme vermindering van tijdrot.
De helden van die tijd, de ingenieurs en de investeerders in fabrieken en machines, zagen heel duidelijk wat de voordelen van deze gereedschappen waren: veel minder mensen konden veel meer maken. Ze gingen daarin steeds verder: na de vervanging van het ambachtelijke werk werd het opsplitsen van werk in een aantal simpele handelingen een volgende stap bij het verminderen van de hoeveelheid tijd die nodig was voor het maken van een product.
Een tragische bijkomstigheid van de splitsing van taken was dat activiteiten de taken zo simpel maakten dat de deelname van een mens aan het arbeidsproces, dat tot op dat moment nog zinvol had geleken, ineens alle kenmerken kreeg van tijdrot. Een achturige werkdag aan een lopende band is acht uur verrotte tijd. Het was wachten op de bel geworden.
En helaas begrepen de eigenaren van de machines niet dat de hogere opbrengst nu ten nutte van de maatschappij zou kunnen komen, en een algemene vermindering en verdeling van het aantal gewerkte uren zou moeten plaatsvinden, waardoor er, in plaats van een stjigende welvaart voor iedereen, exorbitante rijkdom voor een enkeling was en schrijnende armoede voor velen. (Komt dit u wellicht bekend voor?).
De productiviteitscultus houdt tot nu toe stand, evenals het onvermogen de hogere opbrengsten en tijdrot effecten van deze doelmatigheid-manie aan te pakken.
De kwalitatieven
Een andere stroming die getracht heeft te vangen wat tijdrot inhoudt noem ik de kwalitatieven. Dit zijn de mensen die beschreven hebben hoe mensen in een samenleving met een toenemende verdeling en scheiding van werkzaamheden, bezit en macht zogenaamd van zichzelf vervreemd raakten. Deze omschrijvign leidde tot vele misverstanden, waarin verhitte discussies ontstonden van mensen die een ander verweten vervreemd te zijn: 'Wat jij doet is vervreemd!' 'Nee jij bent pas vervreemd, je denk dat werk belangrijker is dan sex!' 'En jij denk dat sex belangrijker is dan brood op de plank!'
Wat de kwalitatieven trachtten te omschrijven is de toenemende tijdrot coëfficient: de hoeveelheid tijd die mensen ervoeren als verloren tijd, die zij verspilden aan zinloos wachten.